Czym jest terapia zastępcza testosteronem (TRT) i kiedy warto ją rozważyć?

utworzone przez | czwartek, 27.03.2025, 07:50 | Artykuły, Choroby, TRT

Czym jest terapia zastępcza testosteronem (TRT) i kiedy warto ją rozważyć?

Terapia zastępcza testosteronem (TRT) to metoda leczenia niedoboru testosteronu u mężczyzn, mająca na celu przywrócenie jego poziomu do wartości fizjologicznych. Stosowana jest w przypadku potwierdzonego hipogonadyzmu, objawiającego się m.in. obniżonym libido, zmęczeniem, spadkiem masy mięśniowej czy zaburzeniami nastroju. Terapia prowadzona pod nadzorem lekarza może przynieść znaczną poprawę jakości życia, jednak wiąże się również z ryzykiem działań niepożądanych, takich jak ginekomastia, obniżenie płodności czy problemy skórne.

Czym jest terapia zastępcza testosteronem (TRT)?

TRT (Testosterone Replacement Therapy) polega na podawaniu egzogennego testosteronu w celu uzupełnienia jego niedoboru w organizmie. Celem terapii jest osiągnięcie stężenia testosteronu w zakresie wartości referencyjnych, co przekłada się na poprawę funkcji seksualnych, nastroju, masy mięśniowej oraz ogólnego samopoczucia pacjenta.

Kiedy rozważyć rozpoczęcie TRT?

Objawy niedoboru testosteronu

Niedobór testosteronu może manifestować się poprzez:

  • obniżone libido i zaburzenia erekcji,

  • przewlekłe zmęczenie i spadek energii,

  • utrata masy mięśniowej i zwiększenie tkanki tłuszczowej,

  • obniżony nastrój, drażliwość, depresja,

  • problemy z koncentracją i pamięcią,

  • zaburzenia snu.

Diagnostyka

Rozpoznanie niedoboru testosteronu opiera się na:

  • ocenie objawów klinicznych,

  • dwukrotnym oznaczeniu stężenia testosteronu całkowitego we krwi rano (między 7:00 a 11:00),

  • ewentualnym oznaczeniu wolnego testosteronu, SHBG, LH, FSH, prolaktyny.

Wartości referencyjne mogą się różnić w zależności od laboratorium, jednak stężenie testosteronu całkowitego poniżej 12 nmol/L (346 ng/dl) często uznawane jest za wskazujące na hipogonadyzm.

Jakie są korzyści z terapii TRT?

Prawidłowo prowadzona terapia zastępcza testosteronem może przynieść następujące korzyści:

  • poprawa libido i funkcji seksualnych,

  • zwiększenie masy mięśniowej i siły,

  • redukcja tkanki tłuszczowej,

  • poprawa nastroju, koncentracji i jakości snu,

  • zwiększenie gęstości mineralnej kości,

  • poprawa kontroli glikemii u pacjentów z cukrzycą typu 2.

Jakie są potencjalne skutki uboczne TRT?

Mimo licznych korzyści, TRT wiąże się z ryzykiem działań niepożądanych, takich jak:

  • ginekomastia (powiększenie gruczołów piersiowych),

  • obniżenie płodności (zahamowanie spermatogenezy),

  • trądzik i przetłuszczanie się skóry,

  • łysienie androgenowe,

  • zwiększenie hematokrytu i ryzyko zakrzepicy,

  • zatrzymanie wody w organizmie,

  • wahania nastroju, drażliwość.

Regularne monitorowanie parametrów laboratoryjnych oraz dostosowywanie dawki testosteronu pozwala na minimalizację ryzyka wystąpienia powyższych działań niepożądanych.

Jak przebiega terapia TRT?

Formy podawania testosteronu

Testosteron może być podawany w różnych formach:

  • iniekcje domięśniowe (np. enantan, undekanian testosteronu),

  • żele transdermalne,

  • plastry skórne,

  • preparaty donosowe.

Wybór formy zależy od preferencji pacjenta, dostępności preparatów oraz indywidualnej odpowiedzi na leczenie.

Monitorowanie terapii

Podczas TRT konieczne jest regularne monitorowanie:

  • stężenia testosteronu, hematokrytu, lipidogramu, PSA, funkcji wątroby i nerek,

  • objawów klinicznych i ewentualnych działań niepożądanych.

Kontrole powinny odbywać się co 3–6 miesięcy w pierwszym roku terapii, a następnie co 6–12 miesięcy.

Przeciwwskazania do TRT

Bezwzględne przeciwwskazania do rozpoczęcia TRT obejmują:

  • rak prostaty lub piersi,

  • hematokryt >54%,

  • ciężka niewydolność serca,

  • niekontrolowany bezdech senny.

Względne przeciwwskazania, wymagające indywidualnej oceny ryzyka i korzyści, to m.in.:

  • planowanie potomstwa,

  • łagodny przerost prostaty,

  • choroby sercowo-naczyniowe,

  • choroby wątroby i nerek.

Koszty terapii TRT w Polsce

Koszty TRT mogą się różnić w zależności od formy leczenia i placówki medycznej. Przykładowo, średni koszt jednej fiolki testosteronu w Polsce wynosi od 100 do 300 zł. Roczny koszt terapii, uwzględniając konsultacje, badania i leki, może wynosić od 3 000 do 7 000 zł.

Podsumowanie

Terapia zastępcza testosteronem jest skuteczną metodą leczenia niedoboru tego hormonu u mężczyzn. Przynosi liczne korzyści, jednak wymaga starannej kwalifikacji, regularnego monitorowania i współpracy z doświadczonym lekarzem.Decyzja o rozpoczęciu TRT powinna być poprzedzona dokładną oceną ryzyka i korzyści oraz uwzględniać indywidualne potrzeby pacjenta.

Zobacz powiązane artykuły

Źródła

  1. Saad F, et al. Testosterone replacement therapy: clinical considerations. Expert Opin Pharmacother. 2024;25(1):25-35. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38229462

  2. Snyder PJ, et al. Lessons From the Testosterone Trials. J Clin Endocrinol Metab. 2018;103(5):1745-1756. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29522088

  3. Qaseem A, et al. Efficacy and Safety of Testosterone Treatment in Men: An Evidence Report. Ann Intern Med. 2020;172(3):169-179. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31905375

  4. Roy CN, et al. Efficacy of Testosterone Replacement Therapy in Correcting Anemia. JAMA Netw Open. 2023;6(10):e2337547. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37889486

  5. Lincoff AM, et al. Cardiovascular Safety of Testosterone-Replacement Therapy. N Engl J Med. 2023;389(2):107-117. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37326322

  6. Xie M, et al. An updated systematic review and meta-analysis of TRT effects on erectile function and prostate. Aging Male. 2024;27(1):1-10. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38344665

  7. Gild R, et al. TRT in MASLD: A systematic review and meta-analysis. J Clin Endocrinol Metab. 2024 Dec 12;dgae787. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39503363

  8. Hou Y, et al. TRT effects on muscle strength: A meta-analysis. Eur Geriatr Med. 2023;14(5):611-621. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37494893

  9. Corona G, et al. Cardiovascular Outcomes of TRT: Meta-analysis. Am J Cardiol. 2023;207:313-320. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37797887

  10. Rebuffé-Scrive M, et al. Effectiveness of TRT in obese men: A meta-analysis. Obes Rev. 2022;23(2):e13354. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34738915

  11. Hackett G, et al. Symptomatic benefits of testosterone treatment: A systematic review. Lancet Diabetes Endocrinol. 2021;9(12):897-911. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37804846

  12. Walther A, et al. TRT impact on depression: A systematic review. Eur Urol Focus. 2020;6(1):170-177. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30017901

  13. Isidori AM, et al. TRT in hypogonadal men: A meta-analysis. Exp Ther Med. 2016;11(2):619-627. https://www.spandidos-publications.com/10.3892/etm.2015.2957

  14. Morgentaler A, et al. Testosterone replacement in aging men: A patient-centric perspective. Cleve Clin J Med. 2021;88(1):44-51. https://www.ccjm.org/content/88/1/44

  15. Bhasin S, et al. TRT efficacy and adverse events: A systematic review. J Clin Endocrinol Metab. 2018;103(5):1745-1756. https://academic.oup.com/jcem/article/103/5/1745/4939466

  16. Mulhall JP, et al. Innovations in testosterone therapy: A systematic review. Aging Male. 2022;25(1):1-15. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8451690

  17. Elagizi A, et al. TRT and cardiovascular outcomes: Meta-analysis. Circulation. 2024;150(Suppl_1):A4142355. https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/circ.150.suppl_1.4142355

  18. Huo S, et al. TRT: A systematic review and network meta-analysis. BMJ Open. 2017;7(11):e015284. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5701987

Podobne wpisy o zdrowiu:

  1. Czy terapia testosteronem jest skutecznym lekarstwem na problemy z erekcją?
  2. Kiedy zdecydować się na terapię testosteronem? Czy to dla Ciebie?
  3. Szybka pomoc medyczna online: Kiedy warto skorzystać z usług lekarza online?
  4. 8 wskazówek dotyczących terapii testosteronem, o których warto wiedzieć
  5. Bezpieczeństwo i skuteczność terapii testosteronem – co warto wiedzieć
  6. Jak przebiega terapia testosteronem?
  7. Czy terapia testosteronem może poprawić jakość snu?
  8. Terapia testosteronem a poprawa samopoczucia i libido u mężczyzn