Guzy przysadki mózgowej – objawy, leczenie i rokowanie

Guzy przysadki mózgowej, najczęściej będące łagodnymi gruczolakami, mogą prowadzić do poważnych zaburzeń hormonalnych i neurologicznych. Objawy zależą od rodzaju guza, jego aktywności hormonalnej oraz wielkości. Leczenie obejmuje farmakoterapię, chirurgię i radioterapię, a rokowania są zazwyczaj dobre przy wczesnej diagnozie i odpowiednim leczeniu.

Spis treści

Co to są guzy przysadki mózgowej?

Guzy przysadki mózgowej to najczęściej łagodne nowotwory (gruczolaki) rozwijające się w przysadce mózgowej – gruczole odpowiedzialnym za produkcję hormonów regulujących funkcje innych narządów endokrynnych. Stanowią około 10–15% wszystkich guzów wewnątrzczaszkowych. Wyróżnia się:

Mikrogruczolaki: średnica poniżej 10 mm
Makrogruczolaki: średnica powyżej 10 mm

Guzy te mogą być czynne hormonalnie (wydzielające hormony) lub nieczynne hormonalnie (niewydzielające hormonów).

Jakie są objawy guzów przysadki mózgowej?

Objawy wynikające z nadmiaru hormonów

Czynne hormonalnie guzy przysadki mogą powodować różne zespoły kliniczne:

Prolactinoma (guz prolaktynowy): zaburzenia miesiączkowania, niepłodność, mlekotok u kobiet; ginekomastia i zaburzenia erekcji u mężczyzn.
Guz somatotropinowy: akromegalia u dorosłych (powiększenie dłoni, stóp, żuchwy), gigantyzm u dzieci.
Guz kortykotropinowy: choroba Cushinga – otyłość, nadciśnienie, cukrzyca, osteoporoza.
Guz tyreotropinowy: objawy nadczynności tarczycy – nerwowość, utrata masy ciała, tachykardia.

Objawy wynikające z ucisku guza

Duże guzy mogą uciskać sąsiednie struktury mózgu, prowadząc do:

bólu głowy
zaburzeń widzenia (np. ubytki w polu widzenia)
nudności i wymiotów
zaburzeń hormonalnych z powodu niedoczynności przysadki

Jak diagnozuje się guzy przysadki mózgowej?

Diagnostyka obejmuje:

Badania hormonalne: ocena poziomów hormonów przysadkowych i obwodowych.
Obrazowanie: rezonans magnetyczny (MRI) przysadki mózgowej.
Badania okulistyczne: ocena pola widzenia w przypadku objawów okulistycznych.

Jakie są metody leczenia guzów przysadki mózgowej?

Leczenie zależy od rodzaju guza, jego aktywności hormonalnej oraz objawów klinicznych:

Farmakoterapia: leki dopaminergiczne (np. bromokryptyna) w leczeniu prolactinom.
Chirurgia: usunięcie guza metodą przezklinową (transsphenoidalną) – preferowana w przypadku makrogruczolaków lub guzów nieczynnych hormonalnie.
Radioterapia: stosowana w przypadku guzów nieoperacyjnych lub nawrotów po operacji.

Jakie są rokowania dla pacjentów z guzami przysadki mózgowej?

Rokowanie zależy od rodzaju guza, jego wielkości, aktywności hormonalnej oraz odpowiedzi na leczenie:

Prolactinomy często dobrze reagują na farmakoterapię.
Guzy nieczynne hormonalnie i inne czynne hormonalnie wymagają zazwyczaj leczenia chirurgicznego.
Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie zwiększają szanse na pełne wyleczenie lub kontrolę choroby.