L4 – zwolnienie lekarskie online

Zwolnienia lekarskie l4: kompleksowy przewodnik

Zwolnienie lekarskie, potocznie zwane L4, to temat, z którym prędzej czy później zetknie się każdy pracownik. W niniejszym artykule znajdziesz szczegółowe informacje na temat zwolnień lekarskich w Polsce, w tym zasady ich uzyskiwania, rodzaje, czas trwania, wysokość świadczeń oraz prawa i obowiązki zarówno pracownika, jak i pracodawcy. Zrozumienie tych zagadnień jest kluczowe dla każdego, kto chce świadomie korzystać ze swoich praw i unikać potencjalnych problemów.

Uzyskiwanie zwolnienia lekarskiego

Zwolnienie lekarskie może zostać wystawione przez lekarza dowolnej specjalizacji po przeprowadzeniu badania pacjenta i stwierdzeniu, że jego stan zdrowia uniemożliwia mu wykonywanie pracy. Lekarz ma również możliwość wystawienia zwolnienia z datą wsteczną, jednak maksymalnie do 3 dni poprzedzających badanie. Od 2018 roku zwolnienia lekarskie w Polsce wystawiane są wyłącznie w formie elektronicznej (e-ZLA), co oznacza, że lekarz wprowadza dane do systemu teleinformatycznego ZUS. Informacja o zwolnieniu jest automatycznie przesyłana do ZUS oraz na profil pracodawcy na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Pracownik nie musi dostarczać zwolnienia do pracodawcy, ale ma obowiązek poinformować go o swojej nieobecności i jej przewidywanym czasie trwania, co powinno nastąpić niezwłocznie, nie później jednak niż w drugim dniu nieobecności.

Zwolnienie online

Od niedawna istnieje możliwość uzyskania zwolnienia lekarskiego online, za pośrednictwem teleporady. Aby skorzystać z tej opcji, należy umówić się na konsultację online z lekarzem za pośrednictwem platformy telemedycznej. Podczas teleporady lekarz przeprowadza wywiad medyczny, a następnie, jeśli uzna to za uzasadnione, wystawia elektroniczne zwolnienie lekarskie. Informacja o zwolnieniu trafia automatycznie do ZUS i pracodawcy (jeśli posiada profil na PUE ZUS), a pacjent jest informowany o wystawieniu L4 za pośrednictwem SMS-a i e-maila.

Rodzaje zwolnień lekarskich l4

Zwolnienia lekarskie można podzielić ze względu na przyczynę niezdolności do pracy. Do najczęstszych rodzajów zwolnień l4 należą:

• Zwolnienie lekarskie z powodu choroby: To najczęstszy rodzaj zwolnienia, wydawany w przypadku różnego rodzaju schorzeń i dolegliwości, zarówno ostrych, jak i przewlekłych.
• Zwolnienie lekarskie od psychiatry: Wystawiane w przypadku zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, nerwica, zaburzenia lękowe. Maksymalny czas trwania zwolnienia od psychiatry to 182 dni.
• Zwolnienie lekarskie na dziecko (opiekuńcze): Usprawiedliwia nieobecność w pracy z powodu konieczności opieki nad chorym dzieckiem do lat 14 lub innym chorym członkiem rodziny. Liczba dni zwolnienia na dziecko do lat 14 wynosi 60 dni w roku kalendarzowym, a na dziecko starsze i innych członków rodziny – 14 dni.
• Zwolnienie lekarskie po operacji: Wystawiane po zabiegach chirurgicznych w celu umożliwienia pacjentowi rekonwalescencji. Długość takiego zwolnienia jest zależna od rodzaju zabiegu, stanu zdrowia pacjenta i zaleceń lekarza.
• Zwolnienie lekarskie w ciąży: Przysługuje kobietom w ciąży, które z powodu złego samopoczucia lub powikłań nie mogą wykonywać pracy. Maksymalny czas trwania zwolnienia w ciąży to 270 dni. Od 2022 roku kobiety w ciąży uzyskują prawo do zasiłku macierzyńskiego również wtedy, gdy urodzą dziecko już po ustaniu zatrudnienia, jeżeli ubezpieczenie zakończyło się w czasie ciąży z powodu śmierci pracodawcy.

Oprócz powyższych, istnieją również inne rodzaje zwolnień, np. z powodu choroby zakaźnej, gruźlicy, wypadku przy pracy.

Czas trwania zwolnienia lekarskiego

Standardowo zwolnienie lekarskie może trwać maksymalnie 182 dni w ciągu roku kalendarzowego. W przypadku gruźlicy lub ciąży limit ten wydłuża się do 270 dni. Do limitu wlicza się wszystkie zwolnienia lekarskie l4, bez względu na przyczynę niezdolności do pracy, o ile przerwa między nimi nie przekracza 60 dni.

Wynagrodzenie i zasiłek chorobowy w trakcie l4

Za czas zwolnienia lekarskiego pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy. Przez pierwsze 33 dni zwolnienia lekarskiego wynagrodzenie chorobowe wypłaca pracodawca. Od 34. dnia obowiązek wypłaty przejmuje ZUS, a świadczenie nazywane jest zasiłkiem chorobowym. W przypadku osób, które ukończyły 50 lat, zasiłek chorobowy wypłacany jest przez ZUS od 15. dnia zwolnienia, ale dopiero od następnego roku kalendarzowego.

Wysokość wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego zależy od podstawy wymiaru, która obliczana jest na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Standardowo wynagrodzenie i zasiłek chorobowy wynoszą 80% podstawy wymiaru. W przypadku ciąży, wypadku w drodze do pracy lub z pracy, a także poddania się badaniom lekarskim w celu oddania komórek, tkanek lub narządów, świadczenie  w trakcie trwania zwolnienia l4 wynosi 100% podstawy wymiaru.

Istnieje również możliwość otrzymania zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia, jeżeli niezdolność do pracy powstała w okresie ubezpieczenia chorobowego i trwa nieprzerwanie również po jego ustaniu. W takiej sytuacji zasiłek chorobowy przysługuje za cały okres niezdolności do pracy, niezależnie od tego, ile dni przypada na okres po ustaniu zatrudnienia. Po 182 dniach pobierania zasiłku chorobowego, w razie dalszej niezdolności do pracy, pracownik może wystąpić o świadczenie rehabilitacyjne na maksymalnie 12 miesięcy. Świadczenie to przysługuje osobie, która nadal choruje, ale rokuje odzyskanie zdolności do pracy w wyniku dalszego leczenia lub rehabilitacji.

W przypadku zwolnienia lekarskiego obowiązuje tzw. okres wyczekiwania, po którym nabywa się prawo do świadczeń chorobowych. W przypadku umowy o pracę okres wyczekiwania wynosi 30 dni, a w przypadku umowy zlecenia – 90 dni.

Kontrola zwolnień lekarskich

Zarówno pracodawca, jak i ZUS mają prawo kontrolować prawidłowość wykorzystywania zwolnień lekarskich. Kontrola może polegać na sprawdzeniu, czy pracownik w czasie zwolnienia nie wykonuje pracy zarobkowej ani nie wykorzystuje zwolnienia niezgodnie z jego celem. Pracodawca ma prawo wystąpić do ZUS z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli lekarskiej zwolnienia lekarskiego. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości podczas przebywania na l4, ZUS może pozbawić pracownika prawa do zasiłku chorobowego.

Zwolnienie z pracy podczas L4

Co do zasady pracodawca nie może zwolnić pracownika w czasie, gdy ten przebywa na zwolnieniu lekarskim. Istnieją jednak wyjątki od tej zasady, np. gdy pracodawca ogłasza upadłość lub likwiduje firmę. Pracodawca może również rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeśli pracownik wykorzystywał zwolnienie niezgodnie z jego celem. Ochrona pracownika przed zwolnieniem w czasie L4 nie obowiązuje również w przypadku, gdy nieobecność z powodu choroby dotyczy pracownika zatrudnionego krócej niż 6 miesięcy – wtedy pracodawca może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia po 3 miesiącach choroby.

L4 a wypowiedzenie

Pracownik ma prawo do zwolnienia lekarskiego również w okresie wypowiedzenia. Zwolnienie lekarskie nie wydłuża okresu wypowiedzenia. Umowa o pracę rozwiązuje się w terminie określonym w wypowiedzeniu, niezależnie od tego, czy pracownik przebywa na L4.

L4 a kwarantanna

W związku z pandemią COVID-19 pojawiły się pytania o zwolnienie lekarskie a kwarantannę. Osobom, które zostały objęte kwarantanną lub izolacją domową z powodu COVID-19, przysługuje zwolnienie lekarskie. Zwolnienie l4 wystawiane jest na czas trwania kwarantanny lub izolacji. Pandemia COVID-19 wpłynęła na wzrost liczby zwolnień lekarskich wydawanych online za pośrednictwem teleporad. Jednocześnie pojawiły się wyzwania związane z kontrolą prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich w czasie pandemii.

L4 a pobyt w szpitalu

Za okres pobytu w szpitalu i będąc na l4, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy. Od 2022 roku zasiłek chorobowy za pobyt w szpitalu wynosi 80% podstawy wymiaru. W niektórych przypadkach, np. w ciąży, na skutek wypadku przy pracy lub w drodze do/z pracy, pracownikowi przysługuje 100% podstawy wymiaru zasiłku za okres pobytu w szpitalu.

L4 na umowie zlecenie

Osoby zatrudnione na umowie zlecenie nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu. Mogą jednak dobrowolnie przystąpić do tego ubezpieczenia, co daje im prawo do zasiłku chorobowego w razie choroby i pójścia na zwolnienie l4. Aby uzyskać prawo do zasiłku, należy opłacać składkę na ubezpieczenie chorobowe przez co najmniej 90 dni.

Wypalenie zawodowe a L4

Wypalenie zawodowe to stan wyczerpania psychicznego i fizycznego, spowodowany długotrwałym stresem w pracy. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wypalenie zawodowe jest oficjalnie klasyfikowane jako zjawisko zawodowe, a nie stan chorobowy. W Polsce wypalenie zawodowe nie jest uznawane za jednostkę chorobową, dlatego nie można uzyskać zwolnienia lekarskiego bezpośrednio z tego powodu. Lekarz może jednak wystawić zwolnienie lekarskie – l4 online na podstawie objawów wypalenia zawodowego, takich jak depresja, zaburzenia lękowe, stres. Rośnie świadomość problemów związanych ze zdrowiem psychicznym, w tym wypaleniem zawodowym, co stanowi wyzwanie dla systemu ubezpieczeń społecznych.

Zmiany w przepisach dotyczących zwolnień L4

W ostatnich latach wprowadzono kilka zmian w przepisach dotyczących zwolnień lekarskich. Oto najważniejsze z nich:

2022: Zmiana zasad liczenia okresu zasiłkowego. Od 2022 roku do limitu 182 dni wlicza się wszystkie zwolnienia lekarskie, bez względu na przyczynę niezdolności do pracy, o ile przerwa między nimi nie przekracza 60 dni.

2022: Skrócenie okresu pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia. Od 2022 roku zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia przysługuje maksymalnie przez 91 dni przebywania na l4.

2025 (planowane): Możliwość jednoczesnego pobierania zasiłku chorobowego i wynagrodzenia za pracę. Od 2025 roku planowane jest wprowadzenie możliwości pracy u innego pracodawcy w czasie zwolnienia lekarskiego, o ile lekarz wyrazi na to zgodę i rodzaj choroby na to pozwala. Zmiana ta ma na celu umożliwienie pracownikom powrotu do zdrowia w elastycznej formie, bez konieczności całkowitego przerywania aktywności zawodowej.

Gdzie sprawdzić status zwolnienia L4

Status swojego zwolnienia lekarskiego można sprawdzić online na:

• Platformie Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS): Po zalogowaniu się na PUE ZUS należy przejść do zakładki „Zaświadczenia lekarskie”.
• Internetowym Koncie Pacjenta (IKP): Po zalogowaniu się na IKP należy przejść do zakładki „Historia leczenia”, a następnie „Zwolnienia”.

Prawa i obowiązki w związku z L4

Zarówno pracownik, jak i pracodawca mają określone prawa i obowiązki w związku ze zwolnieniem lekarskim. Pracownik ma obowiązek poinformować pracodawcę o swojej niezdolności do pracy i dostarczyć zwolnienie lekarskie (w formie papierowej, jeśli pracodawca nie ma profilu na PUE ZUS). Z kolei pracodawca ma obowiązek wypłacić pracownikowi wynagrodzenie chorobowe za pierwsze 33 dni zwolnienia l4 (lub 14 dni w przypadku pracowników, którzy ukończyli 50 lat). Po tym okresie obowiązek wypłaty świadczenia przejmuje ZUS.

Kary za naruszenie przepisów L4

Nieprzestrzeganie zasad korzystania ze zwolnienia lekarskiego może prowadzić do poważnych konsekwencji. ZUS może pozbawić pracownika prawa do zasiłku chorobowego, a pracodawca może rozwiązać umowę o pracę w trybie dyscyplinarnym. W skrajnych przypadkach możliwe jest również dochodzenie zwrotu nienależnie pobranych środków.

Podsumowanie

Zwolnienie lekarskie (l4) to istotny element polskiego systemu ubezpieczeń społecznych. Znajomość zasad i przepisów dotyczących L4 jest kluczowa zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Omówiliśmy wszystkie najważniejsze aspekty zwolnień lekarskich, w tym zasady ich uzyskiwania, rodzaje, czas trwania, wysokość świadczeń, prawa i obowiązki stron oraz konsekwencje naruszenia przepisów. Mamy nadzieję, że informacje tutaj zawarte w okażą się pomocne i przyczynią się do lepszego zrozumienia zwolnień l4 online.