Bakteryjna waginoza jest najczęstszym rodzajem zapalenia pochwy u aktywnych seksualnie kobiet. Szacuje się, że co najmniej jeden epizod w życiu przechodzi od 20 do nawet 60% kobiet w wieku reprodukcyjnym.

Choroba ta charakteryzuje się zaburzeniem naturalnej równowagi mikrobiologicznej w pochwie, gdzie dochodzi do zmniejszenia liczby pałeczek kwasu mlekowego i nadmiernego namnożenia bakterii beztlenowych.

Nieleczone bakteryjne zapalenie pochwy może prowadzić do poważnych powikłań, w tym zwiększonego ryzyka zakażeń przenoszonych drogą płciową oraz problemów w czasie ciąży.

Najważniejsze informacje

Bakteryjne zapalenie pochwy to najczęstszy rodzaj infekcji intymnej u kobiet w wieku reprodukcyjnym.
Choroba może przebiegać bezobjawowo u około połowy kobiet.
Nieleczona waginoza bakteryjna może prowadzić do poważnych powikłań.
W artykule omówimy przyczyny, objawy, metody diagnostyki i leczenia.
Profilaktyka bakteryjnego zapalenia pochwy jest kluczowa dla zdrowia kobiet.

Czym jest bakteryjne zapalenie pochwy?

Pochwa zdrowej kobiety jest zamieszkiwana przez różne bakterie, z których większość stanowią pałeczki kwasu mlekowego. Te dobroczynne bakterie, znane jako Lactobacillus, pełnią kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia pochwy poprzez produkcję czynników przeciwzapalnych oraz utrzymanie kwaśnego pH.

Bakteryjne zapalenie pochwy, znane również jako waginoza bakteryjna, występuje, gdy naturalna równowaga mikrobiologiczna w pochwie zostaje zaburzona. Charakteryzuje się ono zmniejszeniem lub całkowitym brakiem pałeczek kwasu mlekowego oraz nadmiernym namnożeniem bakterii beztlenowych, takich jak Gardnerella vaginalis.

Zmniejszenie liczby pałeczek kwasu mlekowego.
Nadmierne namnożenie bakterii beztlenowych.
Zaburzenie naturalnej równowagi mikrobiologicznej.

Prawidłowe pH pochwy powinno wynosić poniżej 4,5. Podczas bakteryjnego zapalenia pochwy, pH pochwy wzrasta, co sprzyja rozwojowi patogenów.

Stan	pH Pochwy	Pałeczki Kwasu Mlekowego	Bakterie Beztlenowe
Zdrowa pochwa	<4,5	Wysoki poziom	Niski poziom
Bakteryjne zapalenie pochwy	>4,5	Niski lub brak	Wysoki poziom

Jakie są przyczyny bakteryjnego zapalenia pochwy?

Przyczyny bakteryjnego zapalenia pochwy są różnorodne i obejmują zarówno czynniki wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Bakteryjne zapalenie pochwy rozwija się, gdy naturalna równowaga mikrobiologiczna zostaje zaburzona.

Główne przyczyny bakteryjnego zapalenia pochwy to zaburzenia hormonalne, takie jak te występujące podczas menopauzy, ciąży lub miesiączki. Te zmiany hormonalne zmieniają środowisko pochwy, sprzyjając namnażaniu bakterii beztlenowych.

Stosowanie antybiotyków może zniszczyć pożyteczne bakterie kwasu mlekowego, prowadząc do zachwiania równowagi mikrobiologicznej pochwy.
Czynniki ryzyka obejmują również aktywność seksualną, zwłaszcza częstą zmianę partnerów i niestosowanie prezerwatyw, gdyż nasienie ma odczyn zasadowy, który podnosi pH pochwy.
Zaniedbania higieniczne, takie jak rzadka zmiana tamponów czy podpasek podczas miesiączki, mogą sprzyjać rozwojowi bakteryjnego zapalenia pochwy.

Czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania są również stany zapalne szyjki macicy, przewlekły stres, palenie papierosów oraz noszenie nieprzewiewnej, syntetycznej bielizny.

Czynnik ryzyka	Opis
Zaburzenia hormonalne	Zmiany hormonalne podczas menopauzy, ciąży lub miesiączki
Stosowanie antybiotyków	Zniszczenie pożytecznych bakterii kwasu mlekowego
Aktywność seksualna	Częsta zmiana partnerów, niestosowanie prezerwatyw
Zaniedbania higieniczne	Rzadka zmiana tamponów czy podpasek podczas miesiączki

Jakie są objawy bakteryjnego zapalenia pochwy?

Bakteryjne zapalenie pochwy może mieć różne objawy, które wpływają na codzienne życie kobiet. Charakterystycznym objawem jest pojawienie się jednorodnej, kremowej, szarej wydzieliny pochwy o cuchnącym zapachu, często określanym jako „rybi”.

Objawy te mogą być różne u różnych kobiet. Nawet u 50% kobiet bakteryjne zapalenie pochwy może przebiegać bezobjawowo, co utrudnia wczesne wykrycie i leczenie. Objawy obejmują także ból podczas stosunku, pieczenie, dyskomfort oraz obrzęk błony śluzowej pochwy.

Charakterystyczna szara lub mleczna wydzielina z pochwy o nieprzyjemnym zapachu.
Nasilenie zapachu po stosunku seksualnym, szczególnie po wytrysku w pochwie.
Dyskomfort, pieczenie i ból podczas współżycia seksualnego.
Rzadko występujący świąd w porównaniu z grzybiczym zapaleniem pochwy.

Objawy bakteryjnego zapalenia pochwy mogą się nasilać podczas miesiączki, gdy pH pochwy naturalnie wzrasta. Właściwa diagnoza i leczenie są kluczowe dla eliminacji tych nieprzyjemnych objawów.

Jak diagnozuje się bakteryjne zapalenie pochwy?

Rozpoznanie bakteryjnego zapalenia pochwy wymaga wykluczenia innych przyczyn zapalenia pochwy, takich jak grzybica czy rzęsistkowica. Proces diagnostyczny rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu lekarskiego, podczas którego ginekolog zadaje pytania o charakter wydzieliny pochwy, jej zapach oraz towarzyszące dolegliwości.

W badaniu ginekologicznym lekarz ocenia wygląd błony śluzowej pochwy oraz charakter wydzieliny. Pomiar pH pochwy jest kluczowym badaniem – przy bakteryjnym zapaleniu pochwy odczyn jest zasadowy (powyżej 4,5).

Dodatkowo, może być wykonany test z KOH (tzw. test aminowy) oraz badanie mikroskopowe wydzieliny pochwy, które pozwala zidentyfikować tzw. komórki jeżowe. W przypadkach nawracających lub opornych na leczenie wykonuje się posiew z antybiogramem.

Jak leczy się bakteryjne zapalenie pochwy?

Skuteczne leczenie bakteryjnego zapalenia pochwy opiera się na antybiotykoterapii. Leczenie bakteryjnego zapalenia pochwy przeprowadza się za pomocą substancji działających na bakterie Gram-ujemne. W przypadku wykonania posiewu z antybiogramem, leczenie dobiera się na jego podstawie.

Leczenie bakteryjnego zapalenia pochwy opiera się głównie na antybiotykoterapii skierowanej przeciwko bakteriom beztlenowym, które namnażają się w pochwie. Najczęściej stosowanymi lekami są metronidazol (podawany doustnie lub dopochwowo) oraz klindamycyna (w postaci kremu dopochwowego).

Terapia trwa zwykle 5-7 dni i należy ją kontynuować nawet po ustąpieniu objawów, aby całkowicie wyeliminować infekcję i zapobiec nawrotom. U kobiet w ciąży bakteryjne zapalenie pochwy wymaga szczególnej uwagi, gdyż nieleczone może zwiększać ryzyko przedwczesnego porodu.

Po zakończeniu antybiotykoterapii kluczowe jest odbudowanie prawidłowej flory bakteryjnej pochwy poprzez stosowanie probiotyków dopochwowych lub doustnych zawierających szczepy Lactobacillus. Partnerzy seksualni kobiet z bakteryjnym zapaleniem pochwy zwykle nie wymagają leczenia, chyba że sami wykazują objawy infekcji intymnej.

Jak zapobiegać bakteryjnemu zapaleniu pochwy?

Prawidłowa higiena intymna oraz odpowiednia dieta mogą znacznie obniżyć ryzyko wystąpienia bakteryjnego zapalenia pochwy. Profilaktyka bakteryjnego zapalenia pochwy opiera się przede wszystkim na utrzymaniu prawidłowej higieny intymnej, która wspiera naturalną florę bakteryjną pochwy.

Należy unikać nadmiernej higieny intymnej – nie wprowadzać wody ani środków myjących do wnętrza pochwy, a myć jedynie zewnętrzne narządy płciowe łagodnymi, bezzapachowymi preparatami o kwaśnym pH. Noszenie bawełnianej, przewiewnej bielizny (nawet o rozmiar większej) zapobiega nadmiernemu poceniu się i rozwojowi bakterii w okolicach sromu i pochwy.

Kobiety powinny unikać długotrwałego przebywania w mokrym stroju kąpielowym oraz regularnie zmieniać podpaski i tampony podczas miesiączki (co 3-4 godziny). Należy ograniczyć stosowanie produktów potencjalnie drażniących błonę śluzową pochwy, takie jak perfumowane mydła, płyny do kąpieli, irygacje pochwy czy dezodoranty do higieny intymnej.

Dieta bogata w probiotyki (jogurty, kefiry, kiszonki) wspomaga utrzymanie prawidłowej flory bakteryjnej nie tylko jelit, ale pośrednio również pochwy. Kobiety przyjmujące antybiotyki powinny rozważyć równoczesne stosowanie probiotyków dopochwowych, aby zapobiec zaburzeniu flory bakteryjnej pochwy.

Jakie są powikłania nieleczonego bakteryjnego zapalenia pochwy?

Nieleczone bakteryjne zapalenie pochwy może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Bakterie z pochwy mogą przemieścić się do górnych dróg rodnych, powodując różne powikłania.

Jednym z najpoważniejszych powikłań jest choroba zapalna miednicy mniejszej (PID), która może prowadzić do trwałych uszkodzeń jajowodów i niepłodności u kobiet. Dodatkowo, bakteryjne zapalenie pochwy zwiększa podatność na zakażenia przenoszone drogą płciową, w tym HIV, chlamydię, rzeżączkę i wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), który jest główną przyczyną raka szyjki macicy.

U kobiet ciężarnych nieleczona waginoza bakteryjna zwiększa ryzyko poronienia, przedwczesnego pęknięcia błon płodowych, przedwczesnego porodu oraz zakażeń poporodowych.
Bakterie z pochwy mogą przemieścić się do macicy i jajowodów, powodując zapalenie błony śluzowej macicy (endometritis) oraz zapalenie przydatków.
Waginoza bakteryjna może również prowadzić do powikłań po zabiegach ginekologicznych, takich jak zwiększone ryzyko zakażenia po histerektomii czy po założeniu wkładki wewnątrzmacicznej.

Przewlekłe, nawracające bakteryjne zapalenie pochwy może znacząco obniżyć jakość życia kobiet, wpływając negatywnie na ich sferę seksualną i psychiczną.

Powikłania	Opis
Choroba zapalna miednicy mniejszej (PID)	Może prowadzić do trwałych uszkodzeń jajowodów i niepłodności
Zakażenia przenoszone drogą płciową	Zwiększa podatność na HIV, chlamydię, rzeżączkę i HPV
Powikłania w ciąży	Zwiększa ryzyko poronienia, przedwczesnego porodu i zakażeń poporodowych

Wniosek

Bakteryjne zapalenie pochwy jest poważnym problemem zdrowotnym, który dotyka wiele kobiet. Objawy takie jak nieprawidłowa wydzielina i dyskomfort powinny skłonić do wizyty u ginekologa.

Leczenie wymaga zastosowania odpowiednich leków przeciwbakteryjnych i probiotyków. Profilaktyka obejmuje prawidłową higienę intymną i stosowanie prezerwatyw.

Właściwa diagnoza i leczenie są kluczowe dla zapobiegania powikłaniom, takim jak zakażenia przenoszone drogą płciową.

Regularne wizyty kontrolne u ginekologa są niezbędne dla utrzymania zdrowia intymnego.

FAQ

Co to jest bakteryjne zapalenie pochwy?

Bakteryjne zapalenie pochwy to stan zapalny pochwy spowodowany zaburzeniem równowagi bakteryjnej flory pochwy, gdzie dominują bakterie inne niż korzystne bakterie kwasu mlekowego.

Jakie są typowe objawy bakteryjnego zapalenia pochwy?

Objawy mogą obejmować nieprawidłową wydzielinę pochwy, nieprzyjemny zapach, pieczenie lub ból podczas oddawania moczu, a także dyskomfort lub ból podczas stosunku płciowego.

Jak diagnozuje się bakteryjne zapalenie pochwy?

Diagnoza jest stawiana na podstawie objawów klinicznych, badania fizykalnego oraz wyników badań laboratoryjnych, w tym wymazu z pochwy.

Czy bakteryjne zapalenie pochwy jest chorobą przenoszoną drogą płciową?

Nie, bakteryjne zapalenie pochwy nie jest uważane za chorobę przenoszoną drogą płciową, choć może być związane z aktywnością płciową.

Jak leczy się bakteryjne zapalenie pochwy?

Leczenie polega na stosowaniu antybiotyków dopochwowych lub doustnych, a także na przywróceniu równowagi bakteryjnej flory pochwy.

Czy można zapobiec bakteryjnemu zapaleniu pochwy?

Tak, można podjąć pewne kroki, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia bakteryjnego zapalenia pochwy, takie jak dbanie o higienę intymną, unikanie irytujących produktów i utrzymanie zdrowego stylu życia.

Jakie są powikłania nieleczonego bakteryjnego zapalenia pochwy?

Nieleczone bakteryjne zapalenie pochwy może prowadzić do powikłań, takich jak zapalenie szyjki macicy, zapalenie przydatków lub zwiększone ryzyko chorób przenoszonych drogą płciową.

Badania i publikacje naukowe na temat bakteryjnego zapalenia pochwy

Sobel JD. Metronidazole therapy for bacterial vaginosis: a comparison of oral versus vaginal administration. Am J Obstet Gynecol. 1993;168(2):657–660. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8497364
Nanjundaiah S, et al. Probiotics in bacterial vaginosis: a systematic review and meta-analysis. Arch Gynecol Obstet. 2022. DOI:10.1007/s00404-022-06735-7. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35698149
Leitich H, et al. Bacterial vaginosis as a risk factor for preterm delivery: a meta-analysis. Am J Obstet Gynecol. 2003;189(1):139–147. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12861153
Plummer EL, et al. Treatment of male partners for bacterial vaginosis in women: a randomized controlled trial. Lancet Infect Dis. 2024;S1473-3099(24)00102-3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/40043236
Bradshaw CS, et al. Long-term suppression of bacterial vaginosis with metronidazole vaginal gel: a randomized controlled trial. Clin Infect Dis. 2014;58(5):705–713. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24722380
Fazlollahi M, et al. The effects of oral probiotics on vaginal microbiota in women with BV: a pilot study. Microb Cell Fact. 2024. DOI:10.1186/s12934-024-02367-6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39458465
Centers for Disease Control and Prevention. (2021, July 19). Bacterial Vaginosis Treatment & Management. https://www.cdc.gov/std/treatment-guidelines/bv.htm
World Health Organization. (2025, January). Bacterial vaginosis (fact sheet). https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/bacterial-vaginosis